Premijera CHI SA SA, CHI NON SA…GOOGLA / TKO NEMA U VUGLA, GOOGLAPetra Cicvarić
Jedan od glavnih ciljeva ansambla Talijanske drame je promicanje talijanskog jezika u školama. U manjinskoj se stvarnosti „žargon mladih” često ne uspijeva razviti budući da je jezik koji se uglavnom koristi jezik većine. Ovaj tekst, osim što zabavlja, omogućuje dubinsko proučavanje talijanskog jezika za mlade, jer koristi čitav niz neologizama i idioma generacije društvenih medija. U društvu koje je sve više opterećeno novim tehnologijama, kazalište može i treba naučiti mlade ljude kako se odnositi prema tim novim medijima. U ovoj sjajnoj komediji, nagrađivane autorice Petre Cicvarić, naša će mlada publika moći bolje razumjeti probleme cyber-bullinga i generacijske poteškoće u suočavanju s novim medijima.
Tekst je nagrađen titulom najboljeg dječjeg igranog teksta u 2018. godini na „Naj Naj Naj festivalu” u Zagrebu te je, osim u Hrvatskoj, izveden i u Srbiji. Talijanska drama će predstavljanjem ovog neobjavljenog prijevoda na talijanski ponovno postati most između talijanske i hrvatske kulture.
Intrigira me jaz među generacijama. Vječite prepirke kao što su „naše vrijeme bilo je bolje” i “starci, vi ništa ne kužite” vodile su me kroz ovu priču. Pokušala sam osluškivati obje strane, a najviše osjetiti mladenačke promjene i njihovo nerazumijevanje nekog (njima) davnog svijeta knjiga, knjižnica i telefona na žicu.
Priča koja je pred vama spaja jučerašnji i današnji svijet, sukobljava jednostavnost i modernu tehnologiju, a sve to kroz smijeh i igru, jer, ipak, ta dva elementa zajednička su svim vremenima.
Tradurre è un’arte che unisce i popoli. La lingua è il mezzo degli esseri umani per connettersi, oltre che con i gesti e gli sguardi, nonostante talvolta un silenzio valga più di mille parole. :*
Già il titolo in croato di questo testo teatrale mi ha posto subito la prima questione, essendo un modo di dire che in Italia non esiste. Ho cercato, così, di tradurre il senso, l’essenza di quello che l’autrice voleva comunicare. E con questo spirito ho affrontato la traduzione di tutto il testo, dai nomi dei personaggi, ai giochi di parole e ai dialoghi serrati e divertenti. 😀
Un’altra faccenda, inoltre, mi ha intrigato: rispetto alla messa in scena croata avvenuta qualche anno addietro, la tecnologia e i giochi digitali citati nel testo croato erano già considerati vecchi e sorpassati, come lo stesso slang (gergo) della generazione Z. 😉
Dopo una prima traduzione e un primo adattamento, abbiamo affrontato insieme agli attori e al regista questa storia che parla di famiglie monogenitoriali di oggi, con proposte, ricerche, improvvisazioni e piccoli cambiamenti. Essendo, per giunta, un attore coinvolto nel progetto, è stato più semplice per me tradurre ogni singola situazione in fieri, durante le prove. :)))
In tal maniera è stato scelto il titolo, dopo almeno cinque versioni differenti, in base ai dialoghi dei due ragazzi protagonisti, Fiona e Filippo. Allo stesso modo, per esempio, abbiamo aggiunto ai genitori delle caratteristiche: il papà è ora separato dalla moglie e a mamma è un’influencer. Abbiamo anche trasformato Pochemon Go, un videogioco basato sulla realtà aumentata, delle precedente versione dello spettacolo, in un gioco di VR (realtà virtuale): una realtà simulata, un mondo digitale dove si viene immersi indossando un apposito visore. :/
Inventare e scrivere il testo della canzone ispirato alla tavola periodica degli elementi è stata una bella sfida e… un ripasso di Chimica non fa mai male. 🙂
Mi preme, infine, sottolineare che la traduzione di un testo teatrale è un mondo a sé, un’arte che non ha niente a che vedere con la traduzione di un documento o di un libro, soprattutto per gli spettacoli del Dramma Italiano che opera in Croazia fin dal lontano 1946 e che vede proprio nella lingua italiana il suo principale scopo. :0
Prevođenje je umjetnost koja ujedinjuje narode. Jezik je glavno sredstvo pomoću kojeg se ljudska bića povezuju, a zatim i putem gesta i pogleda, iako ponekad i tišina vrijedi više od tisuću riječi. :*
Već je sam naslov ovoga kazališnog teksta na hrvatskom jeziku postavio prvu dvojbu, budući da je riječ o izrazu koji u Italiji ne postoji. Pokušao sam prevođenjem smisla prenijeti samu bit onoga što je autorica htjela prikazati. S tim duhom sam se upustio u prevođenje cijelog teksta, od imena likova do igara riječima te zabavnih i brzih dijaloga. 😀
Još jedna stvar koja me zaintrigirala bila je ta da su u usporedbi s hrvatskom izvedbom koja se dogodila prije nekoliko godina tehnologija i virtualne igre spomenute u hrvatskom tekstu, već smatrane starima i zastarjelima, baš kao i sleng (žargon) generacije Z. 😉
Nakon prvih prijevoda i prilagodbe radili smo zajedno s glumcima i redateljem na ovoj priči koja govori o današnjim jednoroditeljskim obiteljima, uz prijedloge, istraživanja, improvizacije i malene promjene. Budući da sam bio glumac uključen u projekt, bilo mi je lakše prevesti svaku situaciju in fieri tijekom proba. :)))
Na taj način izabran je naslov nakon najmanje pet različitih verzija koje su bile temeljene na dijalozima dvoje glavnih likova, Fione i Filippa. Na isti smo način, primjerice, dodavali roditeljima nove karakteristike: tata je sada razveden od supruge, a mama je influencerica. Također smo transformirali igru Pokémon Go, videoigricu temeljenu na proširenoj stvarnosti, u VR igru (virtualna stvarnost): simuliranu stvarnost, digitalni svijet u koji se uranja uz pomoć posebne kacige. :/
Stvaranje i pisanje teksta pjesme inspirirane periodnim sustavom elemenata bila je izazovna avantura, a… ponavljanje lekcija iz kemije nikad ne škodi. 🙂
Na kraju, želim naglasiti da je prevođenje kazališnog teksta jedinstven svijet, umjetnost koja nema nikakve veze s prevođenjem dokumenta ili knjige, pogotovo kada je riječ o predstavama Talijanske drame koja djeluje u Hrvatskoj još od daleke 1946. godine i čija je glavna svrha upravo talijanski jezik. :0
Partner mediatico / Medijski pokrovitelj
